Met springkastelen, reuzenspelen en een heuse Rode Kruis-challenge vierde Jeugd Rode Kruis Deerlijk op 3 mei zijn veertigste verjaardag. Maar het feest was meer dan nostalgie alleen: de vrijwilligers blikken vooruit op een werking die inzet op eerste hulp, inclusiviteit en verbondenheid. In een landschap waar jeugdparticipatie onder druk staat, blijft de Deerlijkse afdeling verrassend standvastig.
Wat maakt het Jeugd Rode Kruis anders dan andere jeugdwerkingen?
“Het Jeugd Rode Kruis is een jeugdbeweging met een eigen invulling”, vertelt De Wilde. “In tegenstelling tot grotere organisaties zoals Chiro of Scouts, leggen wij de nadruk op inclusiviteit. Kinderen met een mentale of fysieke beperking zijn welkom, en we proberen drempels weg te nemen voor gezinnen met een beperkt budget. Zo vragen we geen inschrijvingsgeld, en is het dragen van een uniform niet verplicht.”
Naast de klassieke activiteiten zoals pleinspelen, stadsspelen en zoektochten, is er ook aandacht voor EHBO. “We proberen spel en educatie te combineren. Het aanleren van basis eerste hulp hoort bij onze band met het Rode Kruis. Jongeren worden aangemoedigd om zich later eventueel bij te scholen of een EHBO-cursus te volgen.”
Een feestdag met dubbel doel
Het jubileum stond niet alleen in het teken van vieren. “We organiseerden een kinderdorp met springkastelen, kindergrime en reuzenspelen zoals vier-op-een-rij en Mikado. Ouders konden rustig iets eten of drinken”, zegt De Wilde. “Daarnaast was er een Rode Kruis-challenge met een hindernissenparcours, een brancard-oefening en workshops over het aanleggen van verbanden. Alles was toegankelijk voor ouders én kinderen.”
Er waren ook enkele oprichters van het eerste uur aanwezig, waaronder Eddy en zijn vrouw. Zij namen kort het woord. “Hun aanwezigheid onderstreepte de continuïteit van de werking. Het was een bijzonder moment.”
Naast het feestelijke aspect was er ook een wervingsdoel. “We kregen vragen van ouders en verwachten binnenkort drie nieuwe leden. Dat lijkt beperkt, maar op een totaal van zo’n dertig leden betekent het een stijging van tien procent.”
Kleine werking, grote inspanning
De werking ondervindt, net als vele andere jeugdverenigingen, de impact van verminderde betrokkenheid bij jongeren en ouders. “Het is niet evident om leden te motiveren voor wekelijkse activiteiten én voor extra evenementen. Slechts een derde van de leden neemt deel aan zulke momenten, vaak enkel met ouders erbij. Ook de leidingsploeg voelt de druk. Als het aantal leden stagneert of daalt, is het lastig om gemotiveerd te blijven.”
Toch is er steun vanuit de lokale overheid. “De burgemeester kwam langs op het feest en tijdens de pleisterverkoop hielpen zowel hij als enkele schepenen mee. Bij praktische problemen, zoals een fout geparkeerde wagen bij een evenement, wordt er snel gereageerd. Ook financieel kunnen we rekenen op ondersteuning.”
De samenwerking met andere jeugdbewegingen is wisselend. “We proberen elkaars evenementen te ondersteunen, maar merken dat ook daar de tijdsdruk speelt. Door de vele verantwoordelijkheden bij de leiding komt er vaak weinig van terecht.”
Het belang van jeugdwerking binnen Rode Kruis Vlaanderen
Volgens Vincent Verbeecke van Rode Kruis Vlaanderen is de jeugdwerking een belangrijke schakel in het groter geheel. “Via Jeugd Rode Kruis maken kinderen van jongs af aan kennis met kernwaarden zoals solidariteit, neutraliteit en hulpvaardigheid. Die waarden nemen velen later mee, als vrijwilliger of in hun professionele leven.”
De nadruk op toegankelijkheid blijft essentieel, volgens Verbeecke. “Door geen inschrijvingsgeld te vragen en inclusief te werken, biedt Jeugd Rode Kruis kansen aan jongeren die elders moeilijker aansluiting vinden. Dat is maatschappelijk relevant, zeker gezien de blijvende sociale ongelijkheid.”
Blik vooruit: EHBO en jongste kinderen
Jeugd Rode Kruis Deerlijk maakt zich intussen op voor de volgende jaren. “We willen volgend jaar opnieuw een kinderdorp organiseren” , zegt De Wilde. “We zien dat er relatief weinig aanbod is voor de jongste kinderen, en daar willen wij op inspelen.”
Ook het EHBO-luik wordt opnieuw een prioriteit. “Door corona zijn bepaalde EHBO-activiteiten stilgevallen, zoals reanimatieoefeningen. We hopen dit vanaf 2025-2026 weer op te starten en structureel te verankeren in onze werking.”
Een jeugdbeweging met een duidelijke boodschap
Om nieuwe leden te bereiken, blijft de afdeling actief op sociale media, voornamelijk via Instagram. Daarnaast proberen ze aanwezig te zijn op schoolpleinen aan het begin van het schooljaar. “Tijdens de speeltijd spelen we mee, en geven we de kinderen een briefje mee voor de ouders. In een gemeente met vier à vijf jeugdbewegingen is het niet evident om op te vallen, maar we blijven inzetten op onze eigen sterkte: een veilige plek voor elk kind.”
Met ongeveer 11.000 inwoners en een groeiend aantal jonge gezinnen, ziet Jeugd Rode Kruis Deerlijk ook kansen. “Er is een toename van jonge kinderen, vooral in de kleuterscholen. De uitdaging blijft: hoe bereik je hen, en hoe overtuig je ouders dat wij een goede keuze zijn?”
De viering van het veertigjarig bestaan was in elk geval een moment om stil te staan bij die rol en om ze met hernieuwde energie verder op te nemen.
Tijdlijn over het ontstaan van het Jeugd Rode Kruis
1923: Oprichting Roode Kruis der Jeugd
Het Belgische Rode Kruis richt een jongerenafdeling op met een focus op gezondheidsopvoeding. Spel en educatie gaan hand in hand. Eerste hulp voor kinderen staat al vroeg op het programma.
1941: Nationale Dienst van de Kadetten
De Kadetten vormen de brug tussen Jeugd Rode Kruis en de volwassenenwerking. Ze dragen een uniform, hebben totemnamen zoals bij de scouts, en krijgen een eigen tijdschrift: Jeugd Dienen.
1975: Jeugd Rode Kruis vzw
Door de communautaire splitsing in België wordt Jeugd Rode Kruis een aparte vzw in Vlaanderen. Bestuurders moeten jonger dan 35 zijn, om het jeugdkarakter te waarborgen. De focus verschuift naar thematisch jeugdwerk en educatie.
1980–1990: Werkvelden en verdieping
Afdelingen werken rond eerste hulp, sociale actie, internationale verbondenheid en vredeseducatie. Er worden nationale congressen georganiseerd, onder meer over vrede.
1998: ‘De verandering’
Jeugd Rode Kruis heroriënteert zich als jeugddienst. Afdelingen worden aangemoedigd om via projecten jongeren kennis te laten maken met Rode Kruiswerking, ook buiten de klassieke jeugdbeweging.
2013: Nieuwe visie, flexibele werkvormen
Erkenning dat zowel jeugdbewegingswerking als projectmatige jeugddienst waardevol zijn. Lokale kernen worden ingedeeld in drie types:
JRK-light: focus op eerste hulp
JRK-plus: focus op jeugdwerking
JRK-full-option: combinatie van beide
2015: Nieuw logo en huisstijl
Jeugd Rode Kruis sluit aan bij de huisstijl van Rode Kruis-Vlaanderen, met een jeugdig accent in kleur en vormgeving.
2019–2020: Jaarthema ‘Terug naar den beginne…’
De werking staat een jaar lang stil bij de 7 fundamentele beginselen van het Rode Kruis. Jongeren ontdekken zo de oorsprong en essentie van de beweging.
2020: Afschaffing JRK-light/plus/full-option
De onderverdeling in types wordt afgeschaft. Lokale afdelingen krijgen de vrijheid om hun werking zelf vorm te geven, afgestemd op hun sterktes en lokale context. Activiteiten variëren van jeugdspelen tot EHBO-cursussen of samenwerkingen met andere organisaties.
Bij het verfijnen van dit artikel is gedeeltelijk gebruikgemaakt van ChatGPT, een taalmodel ontwikkeld door OpenAI. De inhoud is tot stand gekomen met eigen input, waarbij AI is ingezet ter ondersteuning van formulering en structuur.