Voetbal wordt wereldwijd geprezen als een sport die mensen samenbrengt. Toch tonen de cijfers een andere realiteit in Vlaanderen: vorig seizoen werden er maar liefst 7181 gevallen van agressie tijdens voetbalwedstrijden geregistreerd, een triest record. Hoe ziet zo’n wedstrijd vol spanning eruit, en wat wordt er gedaan om dit probleem aan te pakken?
Het amateurvoetbal in Vlaanderen ligt steeds vaker onder vuur door incidenten van agressie, zowel op als naast het veld. Met een betreurend record van 7881 geregstreerde agressie-incidenten tijdens vorig seizoen, lijkt het probleem groter dan ooit. Fysieke voorvallen roepen vragen op over de sportieve waarden binnen het voetbal. Maar ook over de normen en gedragingen die we als samenleving tolereren. Wat gaat er precies mis op de velden van onze amateursclub? En hoe kan het amateursvoetbal terug veilig en respectvol worden?
Realitycheck
Suren Balasanyan kwam op zijn veertiende vanuit Armenië naar België. Hij herinnert zich de warmte en samenhorigheid van de voetbalcultuur in zijn thuisland. In de hoofdstad Jerevan speelde hij vanaf zijn zesde in verschillende jeugdploegen. Voetbal was voor hem meer dan een hobby, het was een sociaal ritueel: ‘Wij, Armenen, houden van gezelligheid en samenkomen, dus elke match in het weekend was een feest”, vertelt hij. Elke wedstrijd werd een familie-uitje, waar ouders en vrienden samen genoten van de sfeer langs de lijn en na afloop gezamenlijk aten en dronken.
“In ons land is schaken de grootste sport. Het gaat er vaak heviger aan toe dan in een voetbalmatch”, vertelt Suren. Tijdens voetbalmatchen moedigen ouders ons wel aan, maar de sfeer blijft eigenlijk heel gemoedelijk, net omdat het wordt gezien als een familie- of vriendenuitje.”
Suren’s eerste ervaring met Belgisch voetbal was dan ook een cultuurschok. Hij sloot zich aan bij de U15 van Dosko Sint-Kruis en mocht al snel meespelen: “Tijdens mijn debuutmatch ontstond er ruzie langs de zijlijn die uitmondde in een vechtpartij. De scheidsrechter legde de wedstrijd stil, en ik stond machteloos op het veld”, vertelt Suren. Ook in de weken daarna bleef het negatieve gedrag hem opvallen:”Het plezier verdween door de constante verwijten en agressie”, gaat hij verder. Na één seizoen hing hij zijn voetbalschoenen aan de haak: “Voetbal hoort om fun te draaien, niet om ruzie.”
Langs de zijlijn
Jarni Vandenberghe, al vier jaar scheidsrechter, ervaart dagelijks de dualiteit in het voetbal. Hij fluit wedstrijden in zowel de elite-jeugdreeksen als de provinciale competities: “Het verschil tussen beide is groot”, vertelt hij. “Bij eliteploegen wordt respect voor spelers, scheidsrechters en tegenstanders aangemoedigd. In de lagere reeksen is dat vaak anders.”
“Je moet een olifantenvel hebben om scheidsrechter te zijn tegenwoordig”
Jarni heeft zelf meermaals te maken gehad met verbaal en fysiek geweld: “Ik heb al van alles naar mijn hoofd geslingerd gekregen: van ‘kutref’ tot ‘debiel’. Gelukkig heb ik een olifantenvel en kan ik dat van me afzetten, maar niet iedereen heeft die mentale weerstand”, weet hij. Fysieke confrontaties blijven hem dan ook bij: “Ik heb spelers op de vuist zien gaan en heb zelfs ooit een keeper zijn eigen verdediger een trap zien verkopen na een discussie.”
De grootste problemen onstaan volgens hem echter buiten het veld: “Ik heb wedstrijden moeten staken omdat supporters op de vuist gingen”, legt hij uit. Bij een derbywedstrijd waar veel op het spel stond, liep het ooit zo uit de hand dat de politie moest ingrijpen: “Al tijdens de opwarming merkte ik een gespannen sfeer en beide supportersgroepen hadden Bengaals vuur mee”, vertelt Jarni. “De match was potig en ook de supporters lieten zich vanaf minuut één gelden. Uiteindelijk heb ik de match na een kwartier stilgelegd.” Toen de match na een paar minuten terug hervat werd, waren de spanningen niet weg, integendeel: “De potjes kookten snel terug over. De politie kwam uiteindelijk tussen. Er waren meerdere gewonden en een van de supporters had zelfs een gebroken neus”, herinnert hij zich.
De rol van stewards en technologie
Tom Claeys, steward bij Club Brugge, ziet kansen om agressie aan te pakken in de amateurreeksen: “Een steward of toezichter in de lagere amateurreeksen zou een goede toevoeging zijn’, stelt hij voor. “Wanneer wij in het stadion staan, merk ik dat mensen automatisch wat kalmer worden door onze aanwezigheid. We zijn geen politieagenten of soldaten, maar we stralen toch een soort autoriteit uit waardoor mensen toch wat meer op hun gedrag letten”, legt hij uit.
“We zijn geen politieagenten of soldaten, maar we stralen toch een soort autoriteit uit waardoor mensen toch wat meer op hun gedrag letten.”
Tom gaat ook vaak kijken naar zijn vrienden die voor Eendracht De Haan voetballen en daar ziet hij kansen om geweld beter aan te pakken: “Op dat niveau gaat het er vaak bitsig aan toe, op en naast het veld. Daar wordt er vanuit gegaan dat de scheidsrechter de wedstrijd in goede banen leidt, maar rond het veld kan iedereen doen wat hij wil.”
Ook technologie speelt een rol in het aanpakken van supportersgeweld. Het camerabedrijf Veo ontwikkelt bijvoorbeeld camera’s waarmee clubs niet alleen matchanalyses kunnen maken, maar ook het gedrag rondom het veld kunnen monitoren. Dit kan bijdragen aan een veiligere omgeving.
Voetbal Vlaanderen en sensibiliseringscampagnes
Voetbal Vlaanderen neemt de cijfers serieus en zet stevig in op campagnes om agressie te verminderen. Sinds dit jaar bestaat het Charter voor Ouders van Jeugdvoetballers: een gedragscode en leidraad die ouders van jeugdspelers helpt om op een positieve manier betrokken te zijn bij de sportieve ontwikkeling van hun kinderen. Het is een vrijblijvend contract dat door ouders kan worden ondertekend en door alle clubs kan worden aangevraagd. Ploegen kunnen dan bij overtredingen de ouders een waarschuwing geven, zo kunnen ook zij werken aan negatief gedrag. Het charter heeft zes grote peilers: Supporteren, niet coachen, respect tonen, fair play stimuleren, focus op ontwikkeling, betrokkenheid tonen op een constructieve manier en een gezonde levensstijl ondersteunen.
Een andere campagne van Voetbal Vlaanderen tegen supportersgeweld is #doedegijdatthuisook. De campagne laat mensen reflecteren over hun eigen gedrag, zowel langs de zijlijn als op het veld. Deze campagne introduceerde ook het fairplayklassement. Scheidsrechters geven punten aan teams op basis van het gedrag van de spelers, trainers, supporters, ploegafgevaardigde en de fairplayouders. Ook kwamen er met deze campagne zwaardere straffen voor agressie, zoals acht speeldagen schorsing, in plaats van de voormalige vijf, voor fysieke bedreiding van een scheidrechter.
Al is de grootste en bekendste campagne die waar Voetbal Vlaanderen en artiest Metejoor de handen in elkaar slaan. Speciaal voor deze campagne schreef Metejoor het lied De Zijlijn, wat tevens ook de naam van de campagne is. De song is gebaseerd op zijn eigen ervaringen als jonge voetballer en benadrukt de impact van schreeuwende en kritische ouders en supporters op kinderen die gewoon willen genieten van het spel. Naast het lied, worden ook workshops en infosessies georganiseerd om ouders, supporters, trainers… om het belang van een positieve sfeer op en rond het veld te benadrukken. De campagne werd eind 2023 gelanceerd en zal zeker anderhalf jaar lopen.
Om agressie in het amateursvoetbal structureel aan te pakken, is er ook een mentaliteitsverandering nodig die al buiten het veld begint. Ouders, trainers en spelers spelen volgens Voetbal Vlaanderen hierin een cruciale rol. Kinderen spiegelen zich vaak aan het gedrag van hun omgeving: Als ouders of trainers zich agressief gedragen zullen kinderen dat sneller overnemen.
Een blik op de toekomst?
Hoewel de cijfers nog steeds zorgwekkend zijn, bieden de vele initatieven en acties hoop. Agressie in het amateursvoetbal is geen onoplosbaar porbleem, maar vraagt een collectieve inspanningen van alle betrokken partijen. Van ouders en spelers tot clubs en beleidsmakers. Er wordt op verschillende fronten gewerkt aan een oplossing. Daarnaast kunnen gemeenten en sportverenigingen stewards of vrijwilligers inzetten om de communicatie tussen clubs en supporters te verbeteren. Lokale initatieven, zoals buurtwedstrijden of vriendschappelijke competities, kunnen bijdragen aan een sportievere sfeer. De vele inspanningen moeten van het voetbal weer een sport maken die weer draait om wat echt belangrijk is: passie, respect en plezier.
instapost zoals NWSNWSNWS: file:///C:/Users/indig/Downloads/C.pdf