Sinds de invoering van de nieuwe pmd-zakken in april 2019 sorteren steeds meer Belgen hun afval, maar worden er ook meer fouten gemaakt, zo zegt Fost Plus. Jaarlijks zijn er bijna 40.000 ton aan sorteerfouten, wat niet alleen nadelig is voor de sorteercentra maar ook voor het milieu.
Fost Plus
Volgens nieuwe cijfers van Fost Plus vzw, een initiatief van de Belgische privésector dat instaat voor recyclage, sorteren Belgen hun pmd niet goed. Zo tonen analyses aan dat er in augustus 2024 maar liefst 14,5 procent sorteerfouten plaatsvonden in de pmd-zak, wat een stijging van 2,5 procent is ten opzichte van vorig jaar.
In 2023 zamelde Fost Plus zo’n 285.000 ton pmd in, wat ongeveer 12 volle zakken per persoon is. Volgens hen zit minstens één daarvan vol met fout gesorteerde producten. Veel van die producten worden nochtans onnodig weggesmeten, want ze zijn perfect recycleerbaar als ze bij de juiste inzamelpunten terechtkomen.
Afvalverwerkingsbedrijven gaven in 2023 zo’n 40 miljoen euro uit om fout gesorteerd afval te verwerken. De grootste kost hierbij is voor de verpakkende bedrijven, maar uiteindelijk betaalt de maatschappij de grootste prijs.
Volgens Mirom, een afvalintercommunale gezeteld in Roeselare, komt het grootste deel van die kosten door de machines. Wanneer die een verkeerd gesorteerd voorwerp detecteren, kunnen bepaalde soorten materiaal er voor zorgen dat de machine stukgaat of uitvalt. De herstelkosten voor die machines kunnen hoog oplopen, maar in de tijd dat die machine stilligt gaat ook veel geld verloren.
Veiligheid eerst
De meest voorkomende voorwerpen zijn onder andere textiel, klein gevaarlijk afval, grote industriële folies, papier-karton verpakkingen, batterijen, elektronische apparaten en diverse harde plastics.
Volgens IVBO en Mirom, twee West-Vlaamse afvalverwerkingsbedrijven, schuilt het grootste gevaar vooral in batterijen en elektro. Een kapotte rookmelder of gsm belandt al vaak in de pmd-zak, terwijl ze in het recyclagepark horen. Deze elektronica gebruiken een specifiek soort plastiek die niet geschikt is voor de pmd. Het grootste gevaar zijn de batterijen die in elektronica zitten. Lithiumbatterijen kunnen wanneer beschadigd – door bijvoorbeeld afvalophalers – steekvlammen veroorzaken, die grote branden tot gevolg kunnen hebben wanneer ze in aanraking komen met brandbaar materiaal.
Duidelijkheid is kenbaarheid
Het grootste probleem bij verkeerd sorteren volgens de afvalcentra is nalatigheid. Zo zegt een van de medewerkers bij IVBO: “Het is belangrijk dat mensen goed nadenken voor ze iets in de afvalbak werpen. Zo is de eerste en belangrijkste stap om te controleren of ze aan twee vereisten voldoen: is het een verpakking en is het materiaal plastiek, metaal of drankkarton. Indien je twee ja’s hebt kan je je voorwerp veilig deponeren.”
Maar volgens Mirom ligt het niet enkel aan de communicatie. “Mensen zijn gewoontedieren, en sommige mensen hebben wat meer tijd nodig om die gewoonten te veranderen.” Nalatigheid is echter nog steeds de hoofdoorzaak, want voorwerpen zoals bijvoorbeeld harde plastics en elektronische apparaten hebben nog nooit in de pmd gemogen. Ook omgekeerd sorteren is al sneller meer nadelig dan voordelig, vooral voor de portemonnee aangezien een huisvuilzak duurder is dan een pmd-zak.
Hoewel het niet oké is om bijvoorbeeld een kapotte emmer in de pmd te gooien, richten de afvalcentra hun communicatie toch meer op de gevaarlijke en brandbare voorwerpen. Ook een simpel voorwerp zoals een emmer kan er voor zorgen dat een volledige zak pmd weggegooid moet worden en dus niet recycleerbaar is.
Mirom en IVBO hopen meer mensen bewust te maken van het belang van sorteren via onder andere magazines, ophaalkalenders, recycleerapps en mond-tot-mondreclame. Sorteren is niet alleen goed voor het milieu, maar ook voor de portefeuille van de bevolking.