De “Keizer van Herentals” is niet meer. Na een kort ziektebed overleed Rik Van Looy op 90-jarige leeftijd. Met zijn Hollywoodachtige uitstraling, maakte Van Looy de Belgische bevolking in de jaren 50 en 60 wielergek. In totaal won hij acht monumenten en werd hij tweemaal wereldkampioen. Zo gaat Rik Van Looy de geschiedenisboeken in als één van de grootste Belgische wielrenners ooit.
“Van Looy was een god voor mij”, vertelt Roger De Vlaeminck, vier jaar lang collega van Van Looy. “Mijn vader en ik waren enorme fan. In mijn eerste jaar als beroepsrenner herinner ik mij nog een criterium in Sint-Niklaas, waar hij ook aan de start stond. Die man straalde iets uit, onbeschrijflijk.”
In 1953 werd Van Looy profrenner en viel hij direct op door zijn aanvalslust en snelle sprint. “Door zijn manier van koersen en zijn charismatisch imago begeesterde hij een breed publiek”, zegt Michel Wuyts, wielercommentator en goede vriend van Van Looy. “Tot zijn komst waren kampioenen alleen bekend bij wielerfans. Hij was de eerste die wielrennen populariseerde.”
Op zijn 22e boekte Van Looy zijn eerste grote successen toen hij zich aansloot bij de Faema-ploeg van Briek Schotte en Federico Bahamontes. Na een sterk debuutjaar, met overwinningen in Gent-Wevelgem en de Scheldeprijs, kreeg hij al snel de bijnaam “Rik II”, als opvolger van Rik Van Steenbergen.
Rode Brigade
Van Looy was de eerste renner die de vijf wielermonumenten wist te winnen: Milaan-Sanremo (1958), de Ronde van Vlaanderen (1959, 1962), Parijs-Roubaix (1961, 1962, 1965), Luik-Bastenaken-Luik (1961) en de Ronde van Lombardije (1959). Iets wat later enkel geëvenaard werd door Roger De Vlaeminck en Van Looy’s concurrent uit de nadagen van zijn carrière: Eddy Merckx. “Wat veel mensen niet beseffen is dat Rik Eddy heeft gestimuleerd om tot zijn hoogste niveau te komen”, aldus Robert Janssens, die in 2013 een biografie over Van Looy schreef.
Zijn grootste successen behaalde Van Looy samen met zijn ‘Rode Brigade’, het dominante Team Faema uit de jaren 60, dat de perfectionistische Van Looy met ijzeren vuist aanvoerde. Toch was hij ook een collega om te koesteren, herinnert De Vlaeminck zich. “In mijn eerste jaar als beroepsrenner zei hij dat ik een getalenteerde renner was. Iets dat heel raar was om te horen van iemand die je zelf aanbidt.”
Van Looy werd ook tweemaal wereldkampioen, in 1960 en 1961. Toch konden dit er nog meer geweest zijn. Een verloren titel in 1962 liet bij veel mensen sporen na. “Mijn eerste herinnering aan Van Looy is het WK in 1962. Ik was toen vijf jaar, en iedereen was overtuigd dat Van Looy voor de derde keer wereldkampioen ging worden. We kwamen met de familie samen bij mijn grootmoeder, maar Van Looy won niet en er hing een heel bedrukte sfeer”, herinnert Wuyts. “Ik kon als kleine jongen niet begrijpen waarom iedereen zo aangedaan was. Dat was het moment dat ik verliefd werd op de koers. Ik wou het kunnen begrijpen.”
In 1963 leek een derde wereldtitel opnieuw binnen handbereik. Maar na een dramatische ontknoping in Ronse, werd niet Van Looy, maar wel landgenoot Benoni Beheyt, wereldkampioen door in de laatste meters Van Looy voorbij te snellen. Dit incident, dat de geschiedenis inging als het “verraad van Ronse”, veroorzaakte een nationale rel en bleef Van Looy lang achtervolgen.
De wielerschool
Van Looy besloot zijn fiets aan de haak te hangen enkele jaren later, in 1970. Iemand die nog een tastbaar aandenken heeft uit de nadagen van zijn carrière, is voormalig veldrijder Paul Herygers. “Mijn allereerste wielertruitje dat ik ooit had, was er ééntje van Rik. Ik had dat cadeau gekregen van zijn toenmalige ploegmaat bij Willem Twee, Jan Van Nueten. Zo werd ik de kleine Rik Van Looy”, denkt hij terug aan de “Keizer”.
Hierna besloot Van Looy zich te richten op het opleiden van jonge renners in zijn Vlaamse Wielerschool in Herentals. “De wielerschool lag Rik nauw aan het hart. Dat werd voor mij echt duidelijk toen ik een fiets van Eddy Merckx van hem wou kopen. Ik vroeg aan Rik hoeveel hij ervoor wou hebben, maar hij ging enkel akkoord als ik het geld naar de wielerschool stortte. Dat typeerde hem. Zijn familie en school kwamen voor hem op de eerste plaats”, vertelt Herygers.
Pater familias
Ondanks zijn status als levende legende hield Van Looy zich op de achtergrond. Zijn leven draaide om zijn vrouw Nini Mariën, met wie hij sinds 1955 getrouwd was. “Het was een hele eer om toegelaten te worden in zijn vriendenkring want hij was heel erg gesteld op zijn privacy en zijn rol als pater familias. We hadden de gewoonte om twee keer per jaar te gaan eten en dat waren echt momenten waar ik dagenlang naar uitkeek. Aan tafel zat ik altijd met bewondering te luisteren naar al zijn wijsheden en grappen”, prijst Wuyts.
Met het overlijden van Rik Van Looy verliest de wielersport een pionier. Met 379 overwinningen op de weg, behoort hij tot de absolute veelwinnaars. Toch bleef hij naast de fiets steeds een gewone man. Dat bevestigt Janssens: “Het was een heel bijzondere man. Hij was als vedette geboren en dat ging hem ook perfect af. Hij had een enorm uitstraling. Maar naast de fiets was hij iemand die zijn voeten stevig op de grond hield.” Zijn imposante carrière en unieke imago maken dat Van Looy een naam is die voor altijd in het collectieve geheugen van menig wielerfan gegrift zal staan.