Na een profcarrière van tien tot achttien jaar valt opeens het doek. Veel renners kunnen zich voorbereiden, maar voor anderen komt het wielerpensioen plots onverwacht vroeg. De fiets die aan de haak hangt, brengt niet alleen een fysiek afscheid, maar ook een mentaal afscheid. Een leven vol structuur en grote doelen valt opeens weg. Maar hoe is het leven na de finish?
De discipline, lichamelijke opofferingen, familiale opofferingen… maken plaats voor ‘vrije tijd’. Sommige renners kijken naar de toekomst en plannen die individueel of met hun makelaar in. Anderen zijn zoekende over wat ze willen doen met hun vrijgekomen tijd.
Eén duidelijke manier om het zwarte gat te vermijden bestaat niet, vertelt sportpsycholoog Jens Van Lier: “In geen enkele vorm van psychologie is er een 1:1 relatie. Er bestaat geen wonderformule die voor iedereen werkt, dat geldt ook voor wielrenners. Sommige oorzaken van het zwarte gat, zoals het wegvallen van structuur of media-aandacht zijn voor anderen een zegen.”
Het voorkomen van het zwarte gat
Een pensioen vooraf plannen is iets waar sportpsycholoog Jens Van Lier een grote voorstander van is: “Een duidelijke visie voor de toekomst kan helpen om het zwarte gat te vermijden. Als er een plan is waar de renner zich op kan focussen gaat hij ook met iets bezig zijn. Het is vooral als zij vrede hebben met de beslissing om te stoppen dat het vaak gemakkelijker is om te aanvaarden.”
De vraag is natuurlijk hoe dit in de praktijk gaat. Bert De Backer besliste eind 2020 dat hij nog een laatste jaar als profrenner zou rijden om daarna een punt achter zijn carrière te zetten: “Ik geloof enorm dat als je iets afrondt, je het goed moet afronden. Als dat lukt is het een goede stap voor het volgende. Daardoor heb ik die paar maanden heel bewust het einde beleefd. Daar heb ik positieve energie uit gehaald en die gebruikte ik dan om het zwarte gat te beperken. Sinds ik wist dat ik ging stoppen ben ik elke maand gaan spreken met een inspirerend persoon. Door die levensverhalen te horen ben ik begonnen met een heel wijde brainstorm, maar elke maand heb ik die nauwer gemaakt.”
Makelaar Billy Reynders
Dylan Theuns wou een Porsche kopen. Ik zei hem ‘Neen Dylan dat is toch geen auto voor een coureur en je fietst past daar niet eens in’. Hij luistert wel even, maar een week later vond hij een Porsche Cayenne waar zijn fiets wel in past. Daar sta je dan.
Jens Keukeleire ging in 2023 met wielerpensioen. Het seizoen later startte hij met zijn job als ploegleider bij Alpecin-Deceuninck. De Bruggeling ging vroeg plannen over hoe hij zijn toekomst zou invullen: “Al vroeg op het seizoen kwam mijn ploeg, EF Education – Easypost, met het voorstel om in 2024 ploegleider te worden. Uiteindelijk is die deal afgesprongen en toen heb ik even gepanikeerd ‘Wat nu?’. Maar via via ben ik bij Alpecin-Deceuninck terecht gekomen en dan heb ik daar een contract getekend.”
De plannen voor de toekomst lagen ook al klaar bij Zico Waeytens. Na negen blessures in een profcarrière van negen jaar was het voor de West-Vlaming welletjes. “In het najaar van 2019 ben ik de week na mijn laatste koers gestart met bokstrainingen. Alles stond klaar om enkele maanden later mijn eerste kamp te vechten. Corona heeft daar anders over beslist en die bokskamp is drie keer uitgesteld. Dan kunnen die plannen deels de vuilbak in en beland je toch in een zwart gat”, getuigt Waeytens.
De rol van de omkadering
Volgens sportpsycholoog Jens Van Lier is het niet alleen de rol van sportpsychologen, maar ook die van ploegen en makelaars om renners te begeleiden richting hun wielerpensioen. Makelaar Billy Reynders probeert zijn renners niet alleen te ondersteunen tijdens hun carrière op sportief vlak, maar helpt mee met het economische: “Ik probeer in onroerend goed mijn advies te geven. Dylan Theuns wou een Porsche kopen. Ik zei hem ‘Neen Dylan dat is toch geen auto voor een coureur en je fietst past daar niet eens in’. Hij luistert wel even, maar een week later vond hij een Porsche Cayenne waar zijn fiets wel in past. Daar sta je dan. Uiteindelijk is het de keuze van de renner en moet je ze vrij laten.” Wanneer de interesse in één van zijn cliënten daalt, kijkt de makelaar van onder andere voormalig wielrenner Alexander Vinokourov mee naar de toekomst: “We kijken wat hun interesses zijn en proberen ze dan in een bepaalde richting te sturen.”
Niet alle makelaars werken op die manier. Wanneer we vragen ‘Hoe ben jij tijdens en na je carrière begeleid door je makelaar?’ aan Jens Keukeleire, kwam er een duidelijk antwoord: “Economisch heb ik zelf mijn plan getrokken. Mijn ouders zijn zelfstandigen en ik heb veel hulp van hen gekregen. Tijdens de onderhandelingsgesprekken met EF is mijn makelaar ook niet tussen gekomen. Alhoewel ik wel moet zeggen dat ik via hem een telefoonnummer gekregen heb binnen Alpecin, maar ook daar ben ik zelf gaan onderhandelen.”
Billy Reynders lijkt één van de weinige makelaars die zo werkt. Bert De Backer, Zico Waeytens, Dominique Cornu en Stijn Steels hebben allemaal hetzelfde antwoord klaar: “Op eigen houtje ben ik gaan kijken hoe ik mijn pensioen zou opvullen.”
De zoektocht naar jezelf
Door ervaring in het werkveld heeft sportpsycholoog Van Lier een ruime kennis over wielrenners opgebouwd. Met oudere renners kijkt hij naar de toekomst en hoe ze een zwart gat kunnen vermijden: “Waar ik het bij renners veel over heb is ‘Wat is je identiteit?’. Want als hij enkel kan antwoorden met ‘Wielrenner zijn’ dan is dat een ‘red flag’. Een thema waar ik veel belang aan hecht is, hoe je als mens in elkaar zit en wat vinden zij belangrijk. Soms kunnen we hen daarin al begeleiden tijdens hun carrière. Voor ons is het belangrijk dat de mens achter de wielrenner in balans is. Als dat niet is gaan we kijken naar hun interesses, om zo een mogelijk zwart gat te voorkomen.”
Pieter Serry
Nu ben ik als ploegleider bij AG-Insurance ook nog weg van huis, maar mijn job is veel veiliger. Plus ik ben vaker thuis en voor de kinderen zorgen is iets waar ik veel voldoening uit haal.
Dominique Cornu was bij de jeugd het grootste talent in het tijdrijden die ons land in lange tijd gekend heeft. De profcarrière van de Waaslander ging hand in hand met blessures. “Toen ik uiteindelijk met pensioen ging, is er heel wat druk van mijn schouders gevallen. Ik moest altijd terugvechten van blessures en opeens was die druk weg. Ik wist alleen niet wie ik was en wat ik moest doen met mijn tijd. Dan ben ik wel in een zwart gat gevallen.”
“Plots moet niets meer en mag alles. In mijn carrière als profwielrenner plus die maanden dat ik me telkens voorbereidde op de bokskamp heb ik me als een sportman gedragen. Ik was 28 jaar toen ik op pensioen ging en je wordt in het leven losgelaten. Ik heb wel even gesukkeld: mijn Porsche ‘per totale’ gereden, uitgaan, … Ik heb dat gevoel gehad tot ik mijn dochtertje kreeg. Vooral de vraag ‘Wie ben ik?’ was het grootste probleem”, vertelt Waeytens over hoe hij het zwarte gat heeft beleefd.
De familieman
Wielrenners liggen soms meer op de kamer met hun ploeggenoten dan met hun vrouw. Door die dagen weg van huis zorgt het er ook voor dat zij een deel van het opgroeien van hun kinderen missen. Het speelt niet alleen mentaal mee, maar het heeft ook zijn effecten op het sportieve aspect.
“Na die val op de zesdaagse heb ik meteen beslist dat het voor mij gedaan was als wielrenner. Sinds de geboorte van mijn kinderen ben ik steeds voorzichtiger geweest in het peloton. Een indirect gevolg is dat mijn prestaties minder waren. Nu ben ik als ploegleider bij AG-Insurance ook nog weg van huis, maar mijn job is veel veiliger. Plus ik ben vaker thuis en voor de kinderen zorgen is iets waar ik veel voldoening uit haal.” Stijn Steels zag zijn wielercarrière abrupt eindigen. Midden de contractonderhandelingen viel de West-Vlaming hard op zijn hoofd tijdens de zesdaagse van Gent in ’t Kuipke. Hij maakte direct de beslissing te stoppen met wielrennen en er meer te zijn voor zijn kinderen.
Bert De Backer merkte in de laatste jaren dat hij minder presteerde dan hij wou: “Ik ervaarde sommige situaties als gevaarlijk, terwijl ik die in het begin van mijn carrière normaal zou gevonden hebben. De komst van mijn kinderen heeft daar ook een grote rol in.” De Backer is ondertussen actief in de media bij Sporza, maar is ook ambassadeur bij verschillende bedrijven: “Als ik met mijn kinderen naar school fiets, besef ik dat zichtbaarheidskledij hun veiligheid op weg naar school immens verhoogt. Ik heb daarom gekozen om samen te werken met het visibiliteitsmerk WOWOW. Het is mijn missie dat mijn kinderen het als puber normaal vinden om een fluohesje te dragen. Ik hoop zo op een nieuw normaal waarbij iedereen kiest voor zichtbaarheidskledij.”
De familieman schuilt ook in Jens Keukeleire. Het interview met Keukeleire is uitgesteld omdat hij ging indoor skiën met zijn zoon. De volgende ochtend zaten we samen naar de voetbal van zijn ander zoontje te kijken. “Al die jaren heb ik veel tijd met mijn zoontjes gemist. Nu probeer ik die in te halen. Sinds ik gestopt ben met wielrennen ben ik lid van de ‘5 A.M. Club’. Ik probeer nog sportief te zijn, maar vooral ’s morgens vroeg of als de kinderen niet thuis zijn, zodat ik zoveel mogelijk tijd met hun kan doorbrengen.”
Van toekomst naar heden
Het verhaal van Toon Aerts en Julien Vermote zijn helemaal anders, toch lopen ze zo gelijk. Beiden dachten nog niet aan stoppen, maar door niet-intentioneel dopinggebruik en het achterblijven zonder een nieuw contract moeten beiden op zoek naar iets om hun vrij gekomen tijd op te vullen. De ambitie was duidelijk: “Ik heb mijn plaats in het peloton en ik zal die terug krijgen.” Ondertussen zijn beide renners terug actief in het profwielrennen. Aerts en Vermote hadden plannen klaar voor na hun carrière. “Als student ben ik afgestudeerd als LO-leerkracht en na mijn carrière wou ik nog enkele jaren in het onderwijs staan. Door de schorsing heb ik al een half jaar daarvan kunnen proeven en dat heeft ervoor gezorgd dat ik uit het zwarte gat ben geklommen”, vertelt Toon Aerts. Vermote was dan vooral te vinden in het sportmedisch centrum dat hij met zijn broer opgericht heeft: “Tijdens mijn jaar zonder contract zat ik vooral daar en ook in Harelbeke waar we een fietsenwinkel hebben. Het was de bedoeling dat ik er zou werken na mijn wielercarrière, maar ik heb er nu al een jaar gewerkt zodat ik thuis niet hele dagen stil zat.”
De jeugd
Enkele maanden geleden kwam het nieuws naar buiten dat twee renners uit de jeugdploeg van Soudal Quick-Step hun hobby aan de kant zetten omdat zij het sociale leven missen. “De balans tussen het wielrennen en het sociale leven is de laatste jaren aan het veranderen. Door de professionalisering en het monitoren van alle mogelijke gegevens zorgt het ervoor dat jonge renners sneller opgebrand geraken en in een identiteitscrisis komen”, Jens Van Lier vindt het dan ook belangrijk om jonge renners meer mentaal te ondersteunen, “Ik denk dat we daarom niet alleen moeten kijken naar oudere renners die bijna stoppen, maar in het algemeen moeten we meer in de gaten houden dat die balans in evenwicht blijft. Anders gaan we dit vaker terug zien.”