De speelpleinwerking: de kans is groot dat je er als kind vroeger een of meerdere vakanties hebt doorgebracht. De toekomst van onze geliefde speelpleinen ziet er echter niet zo rooskleurig meer uit als het ooit was.
Speelpleinwerk is een unieke vorm van jeugdwerk die zich over heel Vlaanderen en Brussel verspreidt. Het is een niet-commerciële werking door en voor jongeren die actief inzet op toegankelijkheid.
Vandaag de dag zijn er in heel Vlaanderen en Brussel 608 speelpleinwerkingen. Daar spelen op een gemiddelde vakantiedag zo’n 43.000 kinderen. Elke zomer bereikt het speelpleinwerk meer dan 185.000 verschillende kinderen en bijna 23.000 enthousiaste animatoren. Kinderen kunnen vollenbak spelen en jongeren zichzelf leren kennen als animator. Het is een prachtig concept, maar de ‘tweede thuis’ van heel wat kinderen en jongeren krijgt het steeds moeilijker om te overleven. Steeds meer speelpleinen moeten tot kort voor -en zelfs tijdens- de vakantie blijven zoeken om aan voldoende animatoren te raken.
Het speelpleinwerk is slachtoffer van zijn eigen succes. Doordat er steeds meer enthousiaste kinderen willen blijven komen, is er ook nood aan meer animatoren. En dit net op het moment waarbij de druk op jongeren nog nooit zo groot geweest is. De alsmaar stijgende schooldruk maakt dat veel jongeren amper nog tijd over hebben. De tijd die ze dan nog vrij hebben steken ze dan vaak in een beter betaalde vakantiejob, omdat ze anders niet mee kunnen door de inflatie en andere financiële druk. Nog maar eens een voorbeeld van iets moois dat genekt wordt door de grote geldziekte.
Ook blijven veel ouders -ondanks het succes- het speelplein slechts als ‘opvang’ zien en tonen daardoor weinig respect. Dit is zoals bij veel beroepen omdat de ouders het nooit zelf gedaan hebben, en dus al het werk achter de schermen niet kennen. Ook hierdoor haken veel jongeren snel af als animator.
Attesten & cursussen
Al is het niet enkel van buitenaf dat er klappen vallen, ook bij jongeren die wel op het speelplein staan, zijn er grote veranderingen. Veel speelpleinwerkingen werken met vrijwilligerscontracten, waarbij de animator maximum €41,48 per dag kan/mag verdienen. Bij de meeste speelpleinen ligt dit bedrag veel lager, maar kan de animator meer verdienen indien hij een (hoofd)animatorenattest op zak heeft. Uit een vijfjaarlijks onderzoek van de VDS (Vlaamse Dienst Speelpleinwerk) blijkt dat momenteel ongeveer de helft van alle animatoren een animatorenattest heeft of bezig is met de stage ervan. Dat lijkt misschien veel, maar amper vijf jaar geleden beschikte zo’n 62% van alle toen actieve animatoren over dat attest. Het aantal hoofdanimatoren blijft redelijk gelijk: 9%.
Dit wil zeggen dat een dikke 40% van alle animatoren geen attest heeft. 5 jaar geleden lag dit aantal nog op 29%. De cijfers gaan dus de verkeerde kant op. Vooral het financiële aspect speelt hier een groot deel in. Organisaties als VDS, Kazou of Bazart die animatorcursussen aanbieden, worden door de inflatie en stijgende kosten verplicht om hun cursussen ook duurder te maken, willen ze er zelf niet door ten onder gaan.
Door stijgende prijzen van jeugdverblijven, eten en andere kosten, worden cursussen steeds duurder. Tegenwoordig kost een week cursus met overnachting al 230 euro per cursist. Veel gemeentes betalen het cursusgeld gedeeltelijk terug, maar de cursist moet het wel eerst zelf voorschieten. Ook dit is voor velen is dit geen evidentie. Daarnaast moet er na de cursus een stage van 50 uur afgelegd worden (omgerekend zo’n 2 weken op het speelplein). Vaak gebeurt deze stage op vrijwillige basis, zonder (extra) verloning. Met andere woorden: wie zijn attest wil halen, heeft hier vaak al drie weken van zijn vrije tijd in geïnvesteerd vooraleer het ook maar iets ‘opbrengt’.
Van oud naar nieuw
Ook Speelplein Kerekewere! in Deerlijk, West-Vlaanderen, merkt dat het alsmaar moeilijker wordt om alle lijsten in te vullen. “Heel lang geleden was er een groep van meer dan 80 animatoren, dan moesten we zelfs met een beurtrollensysteem werken om iedereen een kans te geven. We hadden toen veel meer animatoren dan we nodig hadden, maar doorheen de jaren en generaties merken we wel dat de groep alsmaar kleiner en kleiner wordt”, vertelt Jonas Heyse, voorzitter van Speelplein Kerekewere!, “Een aantal jaar geleden was het zelfs zo erg dat we dagen hadden met acht animatoren voor meer dan 230 kinderen. Dat was helemaal niet verantwoord.”
Sindsdien zijn er bij Kerekewere! limieten gekomen op het aantal kinderen. Deze zijn nodig, want ook al is de animatorengroep weer stevig aangedikt, toch zitten ze vaak nog op het randje van het hebben van genoeg mensen om de werking vlot te laten verlopen. “Vooral in de kleine vakanties is dit een probleem, dan staan we soms maar met net genoeg.”, vertelt Jonas, “In de zomervakantie hebben we vaak genoeg animatoren. Al komt dat doordat we grote groep nieuwe jonge animatoren hebben kunnen aanwerven.” In België mag je vanaf je vijftiende verjaardag animator worden en dit blijven tot je 26 bent. Een groot deel van animatoren in Deerlijk zijn dus ook nog geen achttien.
“We hebben ook een garde ‘oude’ animatoren die hier al enkele jaren meedraait. Maar veel van hen zullen na deze zomer ook stoppen. Zelf ben ik ook een van hen.”, gaat Jonas verder, “We zijn al zeker van twaalf animatoren die zullen stoppen. De meeste omdat ze afstuderen, maar er zijn er ook die nu eigenlijk al vast werk hebben. En dan er zijn er nog een aantal die er nog niet uit zijn of ze nog tijd zullen hebben voor het speelplein volgend jaar. Als al die ‘misschiens’ een ‘ja’ worden, zijn we zeker 15 man kwijt op één zomer.”
Druk bij de jonkies
Er zal volgend jaar dus een heel groot deel van alle verantwoordelijkheden bij de jonge garde terechtkomen. Gelukkig blijven er toch nog een aantal geroutineerde animatoren over om hen te helpen hierin, want speelpleinwerk gaat veel verder dan alleen maar spelletjes spelen met de kinderen. Facturen, begrotingen, uitstappen regelen, in- en uitschrijvingen, … het zijn allemaal dingen die in orde moeten gebracht worden om de werking te kunnen laten draaien. Om nog te zwijgen over de steeds groter wordende berg administratieve zaken te zwijgen.
Een van die jonge animatoren is Gilles (16). Van alle animatoren waren er slechts twee die het afgelopen meer op het speelplein stonden dan hem, en zelf miste hij maar twee dagen. “Ik ben in het speelplein geraak via mijn broer. Ik wou werken aan mijn sociale skills en hij zei dat dit daarvoor de perfect plek zou zijn. En hij heeft gelijk, ik kom nu al bijna twee jaar en heb superveel nieuwe vrienden gemaakt.” Voor de kinderen staan is iets wat hij ontzettend graag doet, maar ook aan alle teamverbindende activiteiten daarnaast helpt hij graag mee. “Sinds dit jaar ben ik ook actief in de werkgroep PRET, dat is de werkgroep die instaat voor de sfeer tussen de animatoren.” Ondanks zijn jonge leeftijd is Gilles niet bang om meer verantwoordelijkheid op te nemen als de oudere animatoren stoppen. “Ik zou het wel zien zitten om ook bij het algemeen bestuur van het speelplein te helpen. Wie weet op termijn ooit wel als voorzitter, maar laat ons eerst beginnen met misschien een beetje meer te doen in de PRET. De rol van ondervoorzitter lijkt mij daar nu wel interessant.”
Op het speelplein in Deerlijk staat een groep nieuwe enthousiaste animatoren klaar. Hun toekomst en die van de kinderen lijkt dus zwaar maar veilig te zijn, al is Speelplein Kerekewere! een van de weinigen waarbij het geluk hen zo toelacht.